Đây không chỉ là một cam kết về môi trường, mà còn là chiến lược phát triển dài hạn của các quốc gia, doanh nghiệp và cộng đồng toàn cầu. Việc đạt tới phát thải ròng bằng 0 không chỉ liên quan đến việc cắt giảm khí nhà kính, mà còn gắn liền với sự chuyển đổi toàn diện mô hình kinh tế, thay đổi thói quen sản xuất và tiêu dùng, đồng thời mở ra những cơ hội mới về công nghệ, việc làm và thị trường.

Phát thải ròng bằng 0 được hiểu là trạng thái trong đó tổng lượng khí nhà kính thải ra từ các hoạt động của con người được cân bằng với tổng lượng khí được loại bỏ khỏi khí quyển trong cùng khoảng thời gian. Điều này có nghĩa là dù vẫn còn một phần phát thải, song chúng được bù đắp bằng các biện pháp như trồng rừng, phát triển công nghệ hấp thụ carbon, hay cải thiện hiệu quả sử dụng năng lượng. Net Zero không đồng nghĩa với việc loại bỏ hoàn toàn phát thải, mà là tạo ra sự cân bằng để không gia tăng thêm gánh nặng khí nhà kính cho bầu khí quyển.

Biến đổi khí hậu hiện là một trong những thách thức lớn nhất của nhân loại. Sự nóng lên toàn cầu do phát thải khí nhà kính đã dẫn tới băng tan, nước biển dâng, thời tiết cực đoan, gây tổn thất to lớn cho môi trường, kinh tế và xã hội. Báo cáo của Liên Hợp Quốc nhấn mạnh rằng nếu nhiệt độ toàn cầu tăng quá 1,5 độ C so với thời kỳ tiền công nghiệp, hậu quả sẽ khó lường và không thể đảo ngược.

Do đó, phát thải ròng bằng 0 là “giới hạn đỏ” để ngăn chặn khủng hoảng khí hậu. Nhiều quốc gia, trong đó có Việt Nam, đã đưa ra cam kết Net Zero vào năm 2050. Đây không chỉ là trách nhiệm đối với thế giới, mà còn là nhu cầu tự thân để bảo vệ môi trường sống, đảm bảo phát triển kinh tế bền vững và nâng cao vị thế quốc gia trên trường quốc tế.

Để đạt được mục tiêu Net Zero, cần có sự thay đổi căn bản ở nhiều lĩnh vực:

• Năng lượng tái tạo: Giảm dần sự phụ thuộc vào than đá, dầu mỏ; phát triển mạnh mẽ điện gió, điện mặt trời, thủy điện nhỏ và sinh khối.
• Giao thông xanh: Chuyển đổi sang xe điện, phương tiện chạy bằng hydro hoặc nhiên liệu sinh học; phát triển hạ tầng giao thông công cộng thân thiện môi trường.
• Nông nghiệp bền vững: Áp dụng công nghệ canh tác thông minh, giảm sử dụng phân bón hóa học, cải thiện quản lý chất thải chăn nuôi để hạn chế phát thải methane.
• Công nghiệp sạch: Đổi mới quy trình sản xuất, ứng dụng công nghệ carbon thấp, tuần hoàn tài nguyên để giảm phát thải trong ngành thép, xi măng, hóa chất.
• Đô thị xanh: Phát triển các công trình tiết kiệm năng lượng, mở rộng diện tích cây xanh, quản lý rác thải và nước thải theo hướng tái chế – tái sử dụng.
• Công nghệ hấp thụ carbon: Nghiên cứu và triển khai các giải pháp như trồng rừng, bảo tồn hệ sinh thái biển, hoặc ứng dụng công nghệ thu giữ và lưu trữ carbon (CCUS).

Mục tiêu phát thải ròng bằng 0 không chỉ là thách thức mà còn mở ra nhiều cơ hội:

• Thúc đẩy đổi mới công nghệ: Nhu cầu về năng lượng sạch, vật liệu xanh, công nghệ hấp thụ carbon sẽ thúc đẩy các ngành công nghiệp mới, tạo việc làm và thị trường.
• Gia tăng sức cạnh tranh quốc gia: Các quốc gia đi đầu trong chuyển đổi xanh sẽ có lợi thế về thương mại, thu hút đầu tư quốc tế và nâng cao vị thế toàn cầu.
• Cải thiện chất lượng sống: Không khí trong lành hơn, đô thị xanh hơn, nguồn tài nguyên được sử dụng bền vững hơn.
• Thu hút vốn xanh: Các quỹ đầu tư, định chế tài chính quốc tế ngày càng ưu tiên những dự án gắn với phát triển bền vững và giảm phát thải.

Dù vậy, để đạt được mục tiêu Net Zero, thế giới và Việt Nam phải đối mặt với nhiều thách thức:

• Chi phí chuyển đổi lớn: Đầu tư vào năng lượng tái tạo, hạ tầng giao thông xanh, công nghệ hấp thụ carbon đòi hỏi nguồn vốn khổng lồ.
• Khoảng cách công nghệ: Các nước đang phát triển còn hạn chế về công nghệ sạch, cần hợp tác và hỗ trợ quốc tế.
• Sự thay đổi hành vi: Người tiêu dùng và doanh nghiệp phải thay đổi thói quen sản xuất, tiêu dùng, di chuyển – điều này cần thời gian và chính sách khuyến khích.
• Tính công bằng: Việc phân bổ chi phí và lợi ích trong quá trình chuyển đổi cần được đảm bảo, tránh để những nhóm dễ tổn thương bị thiệt thòi.

Tại Hội nghị COP26, Việt Nam đã cam kết đạt phát thải ròng bằng 0 vào năm 2050. Để hiện thực hóa mục tiêu này, Việt Nam đang triển khai nhiều chính sách như:

• Quy hoạch điện VIII với trọng tâm phát triển mạnh năng lượng tái tạo.
• Khuyến khích sử dụng phương tiện giao thông xanh và đầu tư hạ tầng sạc điện.
• Thúc đẩy chương trình trồng mới và bảo vệ rừng, bảo tồn đa dạng sinh học.
• Xây dựng cơ chế thị trường carbon, tạo động lực cho doanh nghiệp giảm phát thải.

Đồng thời, Việt Nam kêu gọi sự hợp tác quốc tế, bao gồm tài chính xanh, chuyển giao công nghệ và đào tạo nguồn nhân lực để quá trình chuyển đổi diễn ra thuận lợi và công bằng.

Phát thải ròng bằng 0 là mục tiêu toàn cầu, nhưng hành động phải bắt đầu từ mỗi quốc gia, doanh nghiệp và cá nhân. Đây không chỉ là lời hứa trước cộng đồng quốc tế, mà còn là con đường tất yếu để bảo vệ môi trường sống, tạo ra một nền kinh tế xanh, bền vững và thịnh vượng.

Việt Nam, với tinh thần trách nhiệm và quyết tâm, đang từng bước chuyển đổi để hòa nhịp cùng thế giới. Con đường Net Zero sẽ còn nhiều khó khăn, nhưng nếu biết biến thách thức thành cơ hội, đây sẽ là bước ngoặt giúp đất nước phát triển hài hòa giữa kinh tế, môi trường và xã hội – vì một tương lai xanh cho các thế hệ mai sau.

CASIC TỔNG HỢP